Πέμπτη 30 Απριλίου 2020

Ο Απρίλης και οι Καιροί του (4)

Ο μήνας Απρίλης στην Ελλάδα

Ο Απρίλιος στην Ελλάδα είναι γενικά ένας ήπιος μεταβατικός μήνας, με μέσο όρο θερμοκρασίας γύρω στους 15 βαθμούς Κελσίου, μέση μέγιστη θερμοκρασία στους 20 βαθμούς Κελσίου και μέση ελάχιστη γύρω στους 11 βαθμούς Κελσίου. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες παρατηρούνται στη νότια Ελλάδα με πρωταγωνιστή την Κρήτη και οι περισσότερες βροχοπτώσεις στη δυτική. Ο μέσος αριθμός ημερών βροχόπτωσης δεν ξεπερνάει τις 8 και η ποσότητα της βροχής, χονδρικά, τα 30 χιλιοστά. (1). Οι άνεμοι του Απρίλη είναι ηπιότεροι από εκείνους του Μαρτίου και ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή, την τοπογραφία αλλά και το τοπικό κλίμα φυσούν γενικά από ΒΔ έως ΝΔ διευθύνσεις στη δυτική Ελλάδα και ιδιαίτερα στις προσήνεμες στο Ιόνιο Πέλαγος περιοχές, Β και ΒΑ στην ανατολική Ελλάδα και στις προσήνεμες στο Αιγαίο Πέλαγος περιοχές. Οι νοτιάδες που προκαλούνται από διαταραχές που μας επισκέπτονται από τα δυτικά και νοτιοδυτικά (αφρικανικά χαμηλά) μπορεί να είναι θυελλώδεις προκαλώντας προβλήματα σε στεριά και θάλασσα.

Όπως όλοι οι μήνες των μεταβατικών εποχών (άνοιξη και φθινόπωρο), ο Απρίλιος είναι ευμετάβλητος και δεν του λείπουν οι σημαντικές διακυμάνσεις θερμοκρασίας και οι εναλλαγές καιρικών φαινομένων. Έτσι, ο γενικά ήπιος Απρίλιος μπορεί να συγκεντρώνει όλες τις εποχές, από όψιμα χιόνια και ισχυρές βροχές και καταιγίδες, μέχρι καλοκαιρινές ζέστες και αφρικανική σκόνη. Ενδεικτικά:

Απριλιάτικες χειμερινές εξάρσεις και χιονοπτώσεις

- - Ο Απρίλιος 1997 ήταν ο ψυχρότερος Απρίλιος των τελευταίων 60 χρόνων με χιονοπτώσεις στην πόλη της Αθήνας στις 7/4.

- - Μία ακόμη ισχυρή ψυχρή εισβολή το πρώτο δεκαήμερο του Απρίλη 2003, έφερε ισχυρές χιονοπτώσεις στη βόρεια Ελλάδα, αρνητικές θερμοκρασίες (–13 βαθμούς ελάχιστη θερμοκρασία στην Καστοριά στις 8/4) και χιονοπτώσεις στην πόλη της Θεσσαλονίκης στις 7/4 με ύψος χιονιού μέχρι 10 εκατοστά.

- Στα μέσα του Απρίλη 1988 αλλά και στα μέσα του Απρίλη 1996 και του 2006 είχε χιονίσει στη βόρεια Ελλάδα.

- Χιόνια στα κεντρικά και βόρεια ορεινά τον Απρίλη του 1994 και του 2001.

- Πρωταπριλιά του 1995 είχε χιονίσει στα ορεινά της Αττικής.

- Τον Απρίλη του 2011, μήνα με θερμοκρασίες χαμηλότερες του κανονικού, είχε χιονίσει στα ορεινά ακόμα και της Νότιας νησιωτικής και ηπειρωτικής Ελλάδας, ενώ χιόνια στα ορεινά της ηπειρωτικής χώρας έπεσαν και το διήμερο 10-11/4/2012.

- Το δέυτερο δεκαήμερο του 2014 χιόνισε σε αρκετές ορεινές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και μάλιστα χιόνι έπεσε και στην πόλη της Φλώρινας. Και την επόμενη χρονιά, τον Απρίλη του 2015, χιόνια είχαν πέσει και στα ορεινά ακόμη και της ανατολικής και νότιας Ελλάδας.

Θερμοί Απρίληδες

19-4-2018: Ηλιοβασίλεμα μια θερμής μέρας στην Αθήνα

Τα τελευταία χρόνια, ο Απρίλιος τείνει να είναι θερμότερος σε σχέση με τις κλιματικές τιμές.

Μάλιστα, σύμφωνα με την ΕΜΥ, ο Απρίλιος του 2018 καταγράφηκε από πολλούς μετεωρολογικούς σταθμούς σαν ο θερμότερος από το 1960. Πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες από τις κλιματικές τιμές καταγράφηκαν επίσης το 2016 με τη θερμοκρασία στην Κωπαΐδα να αγγίζει τους 35 βαθμούς στις 19/4 (σταθμός ΕΑΑ), το 2013, με τη θερμοκρασία στις 30/4 να ξεπερνά τους 30 βαθμούς σε πολλές περιοχές της χώρας.

Άλλοι πρόσφατοι Απρίληδες με θερμοκρασίες πάνω από τις κλιματικές τιμές ή θερμές εξάρσεις ήταν, σύμφωνα με την ΕΜΥ και το ΕΑΑ, το 2006, το 2007, (ιδιαίτερα ξηρός μήνας σε όλη τη χώρα), το 2008 (36.7 °C στο σταθμό του ΕΑΑ στην Κνωσό στις 21/4), το 2012, το 2017 (34 βαθμοί μέγιστη θερμοκρασία στο σταθμό του ΕΑΑ στον Πύργο), το 2019 (32 βαθμοί στη Λειβαδιά στις 27/4).

Μεταφορά σκόνης

22-4-2008: Ηλιοβασίλεμα με μεταφορά σκόνης στην Αθήνα

Σχεδόν κάθε χρόνο τον Απρίλιο σημειώνονται επεισόδια μεταφοράς αφρικανικής σκόνης πάνω από τον ελλαδικό χώρο, που αρκετές φορές συνοδεύονται από λασποβροχές. Οι αφρικανικές αέριες μάζες που μεταφέρουν τη σκόνη από τη Σαχάρα ανεβάζουν συνήθως και τη θερμοκρασία στη χώρα. Ιδιαίτερα επηρεάζεται η Κρήτη όπου οι θερμοί νοτιάδες, εκτός από την υψηλή συγκέντρωση σκόνης που προκαλούν, δρουν και ως καταβάτες ανεβάζοντας τη θερμοκρασία στο βόρειο μέρος του νησιού σε καλοκαιρινά επίπεδα και μάλιστα πάνω από 30 βαθμούς Κελσίου. ‘Ένα πολύ σοβαρό επεισόδιο μεταφοράς σκόνης συνέβη στις 17 Απριλίου 2005. Επρόκειτο κυριολεκτικά για αμμοθύελλα με ισχυρούς νοτιάδες που είχε μειώσει την ορατότητα στο ελάχιστο.

Ενδεικτικά, αναφέρουμε μερικά ακόμη αξιοσημείωτα επεισόδια μεταφοράς σκόνης το μήνα Απρίλιο:

3/4/1911, 23/4/1965 με κόκκινη λασποβροχή στη Λέσβο, 21-22/4 2008 με άνοδο της θερμοκρασίας, 8-9/4/2016, 14/4/2016 κλπ.

Απριλιάτικες βροχές και καταιγίδες

Οι βροχές και οι καταιγίδες τον Απρίλη οφείλονται κυρίως σε διαταραχές αλλά και στις πρώτες θερμικές αστάθειες της περιόδου. Αρκετές φορές συνοδεύονται από χαλαζοπτώσεις που προκαλούν ζημιές. Κάποιες φορές συνοδεύονται από ισχυρές ανεμοθύελλες. Παρακάτω αναφέρονται μερικές κακοκαιρίες από τον 20ο αιώνα καθώς και μερικά από την τελευταία δωδεκαετία. Κάποια από αυτά ήταν έντονα και μερικά προκάλεσαν ζημιές και θύματα:

7 & 8/4/1909: Κακοκαιρία στην Ελλάδα με βροχές καταιγίδες και χιόνια στα ορεινά. Υπερχείλιση του Πηνειού πλημμυρίζει το θεσσαλικό κάμπο. Ισχυρή καταιγίδα με ανεμοθύελλα προκαλεί ζημιές στην Καλαμάτα.

Πηνειός με φόντο τον Κίσσαβο. Πηγή: Wikipedia

14/4/1922: Ανεμοστρόβιλος στα Χανιά (πηγή: Γιώργος Στυλιανάκης).

7/4/1950: Απογευματινή νεροποντή στην Αθήνα. Πλημμύρες σε κεντρικούς δρόμους.

28/4 /1964: Καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες στον Πύργο Ηλείας.

3/4/2008: Ανεμοστρόβιλος με έναν νεκρό στη Ζάκυνθο.

18/4/2012:Βαθύ βαρομετρικό χαμηλό περνάει πάνω από την Ελλάδα προκαλώντας βροχές και θυελλώδεις ανέμους.

27-04-2014: Υδροστρόβιλος στα Σφακιά

17/4/2017: Εντυπωσιακό μέτωπο καταιγίδων στην Αθήνα

6/4/2019: Πλημμύρες στην Κρήτη

Πηγές:

Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία

Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Tutiempo.net

Weather-atlas.com

Hellas Weather

Τετάρτη 1 Απριλίου 2020

Ο Απρίλης και οι Καιροί του (3)

Ο μήνας Απρίλης στην Αθήνα

Αθήνα 1910. Φωτο: Φρεντερίκ Μπουασονά

Είναι σήμερα ο Απρίλης στην Αθήνα «δροσερός αλλά όχι ψυχρός», όπως μας λέει ο γράφων στο διπλανό άρθρο του προπερασμένου αιώνα (1884); Είναι η ζέστη του γλυκιά, όσο χρειάζεται για να μπουμπουκιάσουν τα τριαντάφυλλα και είναι οι βροχές του ευεργετικές; Με μέτρο σύγκρισης τα κλιματικά στοιχεία της περιόδου 1971-2000, η Αθήνα έχει μέση μέγιστη θερμοκρασία Απριλίου 20,5 ⁰C και μέση ελάχιστη 11,6 ⁰C (σταθμός ΕΑΑ στο Θησείο). Έτσι, έχει νόημα και σήμερα το «δροσερός και ουχί θερμός» του αρθρογράφου. Με βάση τα στοιχεία της ΕΜΥ από 3 μετεωρολογικούς σταθμούς του λεκανοπεδίου (Τατόι, Νέα Φιλαδέλφεια και Ελληνικό) οι μέρες βροχόπτωσης κυμαίνονται (ανάλογα με το σταθμό) από 8 έως 10 περίπου μέρες και η ποσότητα της βροχής, χονδρικά από 26 μέχρι 30 χιλιοστά. Με βάση τους παραπάνω 3 σταθμούς της ΕΜΥ, επικρατούντες άνεμοι τον Απρίλιο είναι οι βόρειοι στις βορειότερες περιοχές και νότιοι ή νοτιοδυτικοί όσο πλησιάζουμε προς τη θάλασσα. Οι άνεμοι είναι κατά κανόνα ασθενείς αλλά υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα, στις 29/4/1987, ημέρα ισχυρού βοριά, με το σταθμό του Ελληνικού να γράφει μέγιστη ένταση ανέμου 85,2 χιλιόμετρα την ώρα (9 μποφόρ).

Όμως έχουν υπάρξει αθηναϊκοί Απρίληδες με κρύα και χιόνια, ενώ από την πόλη δεν λείπουν και οι καταιγίδες, κάποιες φορές ισχυρές.

Χιόνια του Απρίλη στην Αθήνα

Η πιο πρόσφατη απριλιάτικη χιονόπτωση στην Αθήνα συνέβη στις 7 Απριλίου 1997. Σύμφωνα με το αρχείο του ερευνητή Γιώργου Στυλιανάκη που δημοσιεύτηκε στο creteweather blogspot η πιο όψιμη χιονόπτωση, στην πόλη της Αθήνας την περίοδο 1860-1940, συνέβη στις 22 Απριλίου 1892. (Το γεγονός αναφέρεται στη βιβλιογραφία: Η. Μαριολόπουλος, "Σκιαγραφία του κλίματος των Αθηνών", 1956, σ. 23). Δύο ακόμη απριλιάτικες χιονοπτώσεις του 20ο αιώνα στην Αθήνα συνέβησαν στις 5 Απριλίου 1926 και στις 3 Απριλίου 1931.(Για τη χιονόπτωση του 1931, βλ. σχετικά σχόλια στο ιστολόγιο του ερευνητή Χρήστου Ντουντουλάκη.)

Βροχές και καταιγίδες του Απρίλη στην Αθήνα

Αν και οι βροχές του Απρίλη δεν είναι πολλές στην Αθήνα, υπάρχουν και Απρίληδες αρκετά βροχεροί, όπως για παράδειγμα, ο Απρίλης του 1984 και ο Απρίλης του 2019, που ο σταθμός του Ελληνικού κατέγραψε υετό τις μισές μέρες του μήνα. Υπάρχουν και Απρίληδες άνομβροι, όπως, για παράδειγμα, το 2007, το 2010 ή το 2013.

Στον παρακάτω πίνακα που έγινε με βάση τα κλιματικά στοιχεία της περιόδου 2006-2015 του Εθνικού Αστεροσκοπείου (ΕΑΑ) , με σκοπό την ενημέρωση ή και την περαιτέρω έρευνα για όποιον ενδιαφέρεται, μπορεί κανείς να πάρει μια ιδέα για τον υετό του Απριλίου στο λεκανοπέδιο Αττικής την τελευταία 11ετία (2008-2019), με βάση τις καταγραφές 19 μετεωρολογικών σταθμών του δικτύου του ΕΑΑ εντός του λεκανοπεδίου Αττικής.

Καταιγίδες του Απρίλη στην Αθήνα

Οι καταιγίδες δεν λείπουν από την πόλη της Αθήνας, είτε λόγω ανοιξιάτικης θερμικής αστάθειας είτε με αίτιο κάποια περαστική διαταραχή. Αρκετές από αυτές είναι ισχυρές και κάποιες φορές δημιουργούν μικροπλημμύρες και προβλήματα στις μετακινήσεις. Ένα εντυπωσιακό μέτωπο καταιγίδας πάνω από το Σαρωνικό στις 17 Απριλίου 2017 βλέπουμε στη διπλανή εικόνα και στο παρακάτω βίντεο, το πέρασμα της ίδιας καταιγίδας πάνω από την Αργυρούπολη.

Μεταφορά σκόνης τον Απρίλη στην Αθήνα

Τους ανοιξιάτικους μήνες είναι συνηθισμένη η μεταφορά αφρικανικής σκόνης πάνω από την Ελλάδα. Στη διπλανή εικόνα, βλέπουμε το ηλιοβασίλεμα της 22ας Απριλίου 2008, μιας μέρας με υψηλές θερμοκρασίες και έντονη μεταφορά σκόνης. Μια άλλη πολύ έντονη μεταφορά σκόνης και επικίνδυνη για την υγεία ήταν η αμμοθύελλα της 17^ης Απριλίου 2005 με τους ισχυρούς νοτιάδες, που μείωσε την ορατότητα στην πόλη της Αθήνας στο ελάχιστο. Τη βλέπουμε στην παρακάτω δορυφορική εικόνα.