Ο Μάρτης και οι Καιροί του (2)

 Ο Μάρτης εμπνέει

Βίνσεντ βαν Γκογκ «Άνθη Αμυγδαλιάς», 1890

Ο Μάρτιος έχει περίοπτη θέση και στο Λόγο και στις Τέχνες. Οι μετεωρολογικές του ιδιότητες και η θέση του στη σειρά των εποχών δημιουργούν συνειρμούς και συναισθήματα. Έτσι, ενέπνευσε μουσουργούς και τραγουδοποιούς, περιγράφτηκε και προσωποποιήθηκε από ποιητές και ζωγράφους. Στα έργα τους συχνά συνδέθηκε με προσωπικά βιώματα. Θεωρήθηκε σύμβολο ελπίδας και νέας αρχής (μετάβαση από το χειμώνα στην άνοιξη) αλλά και νοσταλγίας Πολύ πιο συχνά όμως συνδέθηκε με θλίψη και μελαγχολία.

•  Για το Μάρτη είπαν

Κωστής Παλαμάς: Τα τραγούδια της Πατρίδος μου, Απόσπασμα από το ποίημα «Μήνες-Μάρτιος», (1882) - «Ρόδου μοσκοβόλημα», Συλλογή, “Η πολιτεία και η μοναξιά”, (1912).

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης: α) Απόσπασμα από το ποίημα «Φωτεινός» Άσμα Δεύτερον β) Έτερα Ποιήματα 1872-1878: «Η Πρωτομαρτιά ή Το χελιδόνι»

Το σπίτι του Βαλαωρίτη στη Μαδουρή Λευκάδας (Πηγή εικόνας)

Ρίτα Μπούμη-Παπά, «Ο Μάρτης και η Μάνα Του». Aπό το βιβλίο: Aνθολόγιο για τα παιδιά του Δημοτικού, μέρος δεύτερο, Oργανισμός Eκδόσεως Διδακτικών Bιβλίων, 1975

 

«Τον γνωρίζετε το Μάρτη, τον τρελό και τον αντάρτη;

Ξημερώνει και βραδιάζει κι εκατό γνώμες αλλάζει.

Βάζει η μάνα του μπουγάδα, σχοινί δένει στη λιακάδα,

τα σεντόνια της ν’ απλώσει, μια χαρά να τα στεγνώσει.

Νά που ο Μάρτης μετανιώνει και τα σύννεφα μαζώνει
και να μάσει η μάνα τρέχει τα σεντόνια, γιατί βρέχει!

Νά ο ήλιος σε λιγάκι, φύσηξε το βοριαδάκι,

κι η φτωχή γυναίκα μόνη τα σεντόνια ξαναπλώνει.

Μια βροντή κι ο ήλιος χάθη μες στης συννεφιάς τα βάθη,

ρίχνει και χαλάζι τώρα, ποποπό, τι άγρια μπόρα!

Ώς το βράδυ φορές δέκα άπλωσε η φτωχή γυναίκα

την μπουγάδα, κι όρκο δίνει Μάρτη να μην ξαναπλύνει.»

«Μαρτιάτικος κήπος», ποίημα του Ισπανού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα
Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

 

«Η μηλιά μου
έχει κιόλα ίσκιο και πουλιά.
Πώς πηδάει το όνειρό μου
από το φεγγάρι στον άνεμο!
Η μηλιά μου
δίνει τα μπράτσα της στο πράσινο.
Από το Μάρτη πώς βλέπω
το άσπρο μέτωπο του Γενάρη!
Η μηλιά μου…
(χαμηλός άνεμος)»

Απόσπασμα από το ποίημα «Dear March – Come In» της Αμερικανίδας ποιήτριας Emily Dickinson (Έμιλι Ντίκινσον) 1830-1886.



«Αγαπητέ Μάρτη - Πέρασε μέσα
Πόσο χαίρομαι - Σε περίμενα
Άφησε το καπέλο σου - Πρέπει να περπάτησες
Πόσο σου κόπηκε η ανάσα
Αγαπητέ Μάρτη, πώς είσαι; - και οι υπόλοιποι;-  Η Φύση είναι καλά;
Ω Μάρτη, έλα μαζί μου επάνω - Έχω τόσο πολλά να πω "
Πήρα το γράμμα σου και τα πουλιά -
Οι σφενταμιές δεν ήξεραν ποτέ θα έλθεις -
Δηλώνω - πόσο κοκκίνισαν τα πρόσωπά τους
Αλλά, Μάρτη, συγχώρεσέ με -
Και όλοι εκείνοι οι λόφοι που μου άφησες να βάψω - Δεν υπήρχε καμιά κατάλληλη μαβιά απόχρωση- Τις πήρες όλες μαζί σου - Ποιός κτυπά; Εκείνος ο Απρίλης- Κλείδωσε την πόρτα- ... »

Μικρή αναφορά στο Μάρτη από τον Άγγλο συγγραφέα Κάρολο Ντίκενς στο μυθιστόρημά του "Μεγάλες Προσδοκίες".

« Ήταν μία από εκείνες τις μέρες του Μάρτη που λάμπει ζεστός ο ήλιος και φυσάει ψυχρός άνεμος. Όταν στο φως του ήλιου είναι καλοκαίρι και στις σκιά χειμώνας.»

 

•  Για το Μάρτη τραγούδησαν

«Μάρτιος» από τη συλλογή «Οι 4 Εποχές του Χρόνου» του μεγάλου Ρώσου μουσουργού Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι

«Ο Μάρτης Μάρτης μίλησε» γλυκό, ποιητικό καιροτράγουδο από τον εξαιρετικό Παντελή Θαλασσινό

«Πήρε ο Μάρτης δώδεκα» πανέμορφο παραδοσιακό, σχεδόν τελετουργικό, σαρακατσανέικο για τη μεταφορά των κοπαδιών στα ψηλά βουνά την άνοιξη.

Ένα πασίγνωστο παλιό ιταλικό τραγούδι που αναφέρεται στο Μάρτη μεταφορικά. Είναι ένα τραγούδι αυτοβιογραφικό και μελαγχολικό:

I giardini di Marzo (Οι κήποι του Μάρτη) του Λούτσιο Μπατίστι (1972)

«…Οι κήποι το Μάρτη φορούν καινούργια χρώματα

Και το μήνα αυτό οι νέες γυναίκες ζουν καινούργιους έρωτες…»

Ο Μάρτης στη Βραζιλία συμβολίζει το τέλος του καλοκαιριού και στο Ρίο ντε Τζανέιρο, είναι ένας από τους βροχερότερος μήνες του χρόνου που συχνά προκαλεί πλημμύρες με ολέθρια αποτελέσματα. Ένα σκηνικό από έναν τέτοιο Μάρτη παρουσιάζει με λιτό στίχο το παρακάτω τραγούδι μέσα από ένα κολάζ εικόνων της της φύσης. Η ομορφιά και η άγρια δύναμη της φύσης συνδυάζονται με την καθημερινή πάλη για τη ζωή, τη θλίψη, την τραγωδία αλλά και την αισιοδοξία, τη χαρά και την ελπίδα. Πρόκειται για ένα από τα γνωστότερα βραζιλιάνικα τραγούδια παγκοσμίως που έχει ακουστεί σε δεκάδες διασκευές.
"Águas de Março (Άγουας ντι Μάρσο) ή Waters of March (Νερά του Μάρτη)
Το έγραψε ο Βραζιλιάνος μουσικός Αντόνιο Κάρλος Τζομπίμ το 1972, με πορτογαλικούς και αγγλικούς στίχους. Το ακούμε από τον συνθέτη και τη μεγάλη Βραζιλιάνα τραγουδίστρια Ελίς Ρετζίνα σε ηχογράφηση του 1974.  

"The plan of the house,

The body in bed,

And the car that got stuck,

It's the mud, it's the mud

And the riverbank talks

of the waters of March,

It's the promise of life

It's the joy in your heart"

 

(Συνεχίζεται)