Ο Μάρτης και οι Καιροί του (1)

ΜΑΡΤΙΟΣ 

Το Καλαντάρι του Μαρτίου από το Trèsriches heures du duc de Berry

➜Το πορτρέτο του Μάρτη στη Βικιπαίδεια

Ο Μάρτης στην Ελλάδα

Ο Μάρτης στέκεται ανάμεσα σε δύο εποχές. Έτσι, είναι μετεωρολογικά ευμετάβλητος  θυμίζοντας άλλοτε καταχείμωνο και άλλοτε προχωρημένη άνοιξη. Τα καιρικά φαινόμενα συχνά είναι έντονα, από παγετούς και ισχυρές χιονοπτώσεις μέχρι νεροποντές, αμμοθύελλες και θυελλώδεις ανέμους.

Ποιος δεν θυμάται εκείνο το αξέχαστο διήμερο 25-26 Μαρτίου 1998 όταν ένα βαθύ βαρομετρικό σάρωσε τη χώρα με θυελλώδεις ανέμους και χιόνια προκαλώντας καταστροφές. Για την Αττική που σφυροκοπήθηκε από τους ανέμους και τη νεροποντή ήταν μια από τις μεγαλύτερες κακοκαιρίες του αιώνα.

Μάρτη, έχουν πλήξει τη χώρα και φονικοί ανεμοστρόβιλοι, όπως εκείνος της Μανωλάδας στις 25/3/2009 αλλά και ο φονικότερος στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας το 1934. Επίσης, Μάρτη του 1916, χιονοθύελλα στην περιοχή της Φλώρινας προκάλεσε το θάνατο 15 ανθρώπων.

Σαρωτικές πλημμύρες και φονικές καταιγίδες έχουν συμβεί το μήνα Μάρτιο αλλά και  σφοδρές ανεμοθύελλες και αμμοθύελλες. Μεγάλη είναι και η γκάμα των θερμοκρασιών που έχουν καταγραφεί το μήνα αυτό, από διψήφιες αρνητικές (χιονιάς 1987) μέχρι και 30 βαθμούς στην Κρήτη (2018)

Οι παροιμίες

Τις καιρικές παραξενιές του Μάρτη τις αποτυπώνουν οι πάμπολλες λαϊκές παροιμίες, όχι μόνο ελληνικές αλλά και άλλων λαών που έχουν επιβεβαιωθεί επανειλημμένα από μετεωρολογικά γεγονότα και κλιματικά στοιχεία σε βάθος χρόνου. Κάποιες άλλες αφορούν τοπικές μετεωρολογικές παρατηρήσεις που δεν ισχύουν παντού, κάποιες άλλες εκφράζουν προσωπικά συναισθήματα. Ακολουθούν μερικές από τις παροιμίες αυτές:

Παροιμίες που σχετίζονται με θρησκευτικά έθιμα και αστρονομικές πληροφορίες

Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;
Του Μάρτη και του Τρυγητή ίσα τα ημερόνυχτια.
Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα [:ισημερία]

Παροιμίες που σχετίζονται με γεωργικές εργασίες

Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Aπρίλης πέντε - δέκα, να δεις το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκλεισιρίζουν, να δεις και τη φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.
Μάρτης άβροχος, μούστος άμετρος.
Μάρτης βροχερός, θεριστής κουραστικός.

Παροιμίες που σχετίζονται με τα καιρικά φαινόμενα

Του Μάρτη του αρέσει, να είναι πάντα στο διπλό, μια στις δέκα να έχει ήλιο, και τις άλλες ξυλιασμό.

Τον Μάρτη κι αν τον αγαπάς φίλο μην τον κάνεις.

Το Μάρτη τον πεντάγνωμο όπου γελά και κλαίει, θα τόνε τιμωρήσουμε ψέματα να μη λέει.

Τα λόγια σου είναι ψεύτικα σαν του Μαρτιού το χιόνι, που το ρίχνει από βραδύς και το πρωί το λιώνει.

Ο Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα μαρτολουλουδίζει.

Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, εφτά φορές χιόνισε και πάλι το μετάνιωσε που δεν εξαναχιόνισε!

Ο Μάρτης το πρωί χιόνισε, κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο). Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη), και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).

Μάρτης είναι, χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.

Μάρτης δίμουρος. Μάρτης πεντάγνωμος.

Ο Μάρτης ο κλαψόγελος.

Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο.

Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.

Το Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια.

Οπού 'χει κόρη ακριβή, του Μάρτη ήλιος μην τη δει.

Ο ήλιος του Μαρτιού, τρυπάει κέρατο βοδιού.

Παροιμίες άλλων λαών

March many weathers: Μάρτης, πολλοί καιροί (αγγλική παροιμία)

Marzo é Pazzo Ο Μάρτης είναι τρελός (ιταλική παροιμία)

En mars quand il fait beau, prends ton manteau. Όταν τον Μάρτη κάνει καλό καιρό, πάρε παλτό (γαλλική παροιμία)

Marzo engañador, un día malo y otro peor. Μάρτης απατεώνας, τη μια κακός και την άλλη χειρότερος (Ισπανική παροιμία)

Nasser März ist Bauernschmerz. Μάρτης βροχερός, του γεωργού καημός (γερμανική παροιμία)

Em Março, cada dia chove um pedaço. Το Μάρτη βρέχει από λίγο κάθε μέρα (πορτογαλική παροιμία)

March comes in like a lion and comes out like a lamb: Ο Μάρτης μπαίνει σαν λιοντάρι και βγαίνει σαν αρνί.

When it thunders in March, it brings sorrow. Όταν βροντά ο Μάρτης, λύπες φέρνει (βρετανική παροιμία)

(Συνεχίζεται)